Teoria e ekonomisë së tregut mund të
përmblidhet thjesht në këtë formë: secili avancon interesin e tij vetiak në
treg dhe shoqëria në përgjithësi (në total) përfiton. Gjatë festës së vitit të
ri, apo mbylljes së vitit të vjetër, shumë dhurata jepen dhe në përgjithësi
ideja e interesit është e përfshirë në dhuratë. Natyrsiht nuk e mohoj faktin që
ka njerëz që japin dhurata në familje apo gjetkë thjesht për mirënjohje apo
bujari. Por le të përqëndrohemi tek rasti i parë si bazë themeltare e ekonomisë
së tregut.
Në këtë artikull të shkurtër unë paraqes
dy kërkesa: (1) viti i ri të hiqet si festë pra bashkë me të edhe dhuratat; dhe
(2) Shqipëria të festojë 'Vit të Ri' njëherë në 4 vjet, rastin e zgjedhjeve
parlamentare. Ky Vit it Ri të festohet për një periudhë prej 2 - 3 muajsh. Ju
duket çmenduri? Aspak! Dua ta aplikoj këtë koncept të ri tek fshatarësia,
megjithëse edhe qytetari i thjeshtë mund të mësojë e reflektojë mbi
konkluzionet. Gjatë Vitit të Ri Shqiptar
të gjithë ata/ato që pretendojnë për postin e parlamentarit shkojnë dhe
paraqesin programet elektorale të partive përkatëse në rrethe dhe fshatra në
mbarë vëndin. Çdo fshatar (apo fshatare) në moshë votuese ka në dorë një votë.
Kandidatit i duhet ajo votë prandaj dhe ai 'premton.' Premton se do ngrejë
rrugë e përmirësoj jetesën e fshatarësisë për tu kthyer sërisht mbas 4 vjetësh e
parë 'me habi' se: rrugët nuk janë rregulluar, tokat në përgjithësi janë
djerrë, kanalet të papastruara, kostot e huamarrjes shumë të larta dhe fshatarin
që mbijeton në një gjëndje katastrofike. Atëherë çfarë ka fshatari në dorë
"këtë herë?"
Është një barcalet me fshatarin shqiptar
në kohën e komunizmit 'që do hajë bar por kurrë nuk do përkulet,' dhe të gjithë
e dinë që kur kaloi Enveri dhe e pa të bënte me gjeste sikur hante bar e
këshilloi që 'kur të mbaronte, të hidhej nga parcela tjetër.' Pra, në kohën e
komunizmit fshatari nuk kishte as tokë dhe as bagëti por vetëm bar dhe 'frymë
komuniste.' Një thënie biblike thotë se "njeriu nuk mund të jetojë vetëm
me bukë," por fshatari i sotshëm ka edhe tokën edhe pak bagëti - ai/ajo që
ka mundësi, natyrisht - por prapë po ha 'bar' dhe, mund të shtojmë, pa ndonjë
frymë ideologjike. Kjo nuk do të ndodhi më nëse dy kërkesat e mia të mësipërmet
do të vihen në zbatim.
Fshatari i sotshëm gjatë festave të 'Vitit
të Ri" shqiptar në përputhje me teorinë e tregut do kërkojë nga kandidati
'mjetet e jetesës' dhe jo thjesht një thes me grurë apo misër që mbaron për një
muaj. Lopë, dele, pula, kuaj, dhi, derra etj. dhe ushqimin përkatës për të mbajtur këto kafshë për një periudhë të
paktën 4-vjecare, deri kur të vijnë 'zgjedhjet e tjera.' Boll me premtime sepse
janë llafe! por akte të vërteta nevojiten dhe fshatari duhet të ndërgjegjsohet
për këtë fakt. Mjerë ai që u beson premtimeve dhe voton sepse premtime do hajë!
Në çdo fshat asnjë kandidat mos të
pranohet nëse ai nuk vjen me këto 'mjete jetese' dhe ushqimet përkatëse. Asnjë
lopë, dhi apo dele mos të pranohet pa u sigurar për 4 vjet ushqimi. Ky rregull
ka përjashtim në rast se dikush kërkon ta shesë mallin që i jep kandidati por
fshatari nuk duhet të bjerë në kurthe të tilla, pasi çmimet ulen automatikisht
nëse të gjithë do duan ta shesin mallin në të njëjtën kohë.
Fshatari i sotshëm është dhe duhet të jetë
më i pasur sesa fshatari komunist duke parë interesin e tij gjatë 'Vitit të
Ri.' Ky duhet të jetë argumenti i fshatarit: "Doni votën time zotëri
kandidat? Patjetër! Ja ku është adresa dhe pasi të kem siguruar jetesën time
dhe të fëmiijëve që kam në shkollë, do t'ju jap votën." (Qytetari, pak a
shumë në një frymë të njëjtë, duhet të kërkojë kontrata - obligime - dhe jo
premtime!) Madje fshatarët e zgjuar të marrin nga të gjithë ata që kandidojnë!
Më besoni se nuk do ngelen shumë të tillë, vetëm disa kokrra (parti). Mjaft i
kanë rënduar buxhetit të popullit!
Ky model i ri do ta bëjë sistemin elektoral shqiptar më efikas, më të drejtë,
dhe 'do ndajë shapin nga sheqeri,' siç i thotë populli. Do kandidojnë vetëm ata
që 'kanë.' Ata që kanë vetëm llafe (premtime) dhe që bëjnë sikur dinë do siten
si mielli në shoshë. Ky sistem i ri forcon njëkohësisht edhe përgjegjësinë ndaj
fshatarit votues. Si? Askush nuk do dojë t'ia dijë se çfarë do ndodhi gjatë 4
viteve pasi jetesa është siguruar, por do kërkohen gjëra të tjera - me një
fjalë kërkesë e re do përfshijë tregun, teknologji, tregëti elektronike, kërkime
shkencore të avancuara etj. Le të jetë ky një Vit i Ri që do shndërrojë fshatarësinë dhe Shqipërinë drejt një
progresi materialist dhe ideologjik të padëgjuar - një model i ri zhvillimi
ekonomiko-politik i denjë për një piedestal nderi dhe hulumtim nga shkencëtarët
shqiptarë.
No comments:
Post a Comment