Mbas një lumi komentesh e pyetjesh që më erdhën për paqartësira, shpresoj të hulumtoj më tej këtë temë dhe të qartësoj pikturën. Në pjesën e parë pamë disa probleme me formulinin e pyetjes dhe terminologjinë.
Pyetja jonë tashmë është: nga vjen ndryshimi në një shoqëri?
Pergjigje: jo nga intelektuali.
Qoftë ai/ajo i vërtetë apo specialist. Atyre u mungon liria (e veprimit dhe mendimit kritik).
Deri tani ndryshmet në Shqipëri gjithmonë kanë qënë (apo kanë ardhur) nga lart-poshtë. Me një fjalë, nga politikani. Besoj nuk ka nevojë këtu për shpjegime pasi historia e Shqipërisë e shpalos këtë qartazi (Kina, Rusia gjithashtu etj). Problemi me politikanin është se ai nuk ka interes afatgjatë (apo të mesëm) në ecjen e gjërave. Pasi kohen e ka të limituar në kolltuk, i duhet të maksimizojë vjeljen e aseteve.
Problemi me intelektualin është se ai paguhet – është pra me rrogë. Kemi një shprehje ne që thotë sazexhiu i bie muzikës që kërkon i zoti i shpisë. E pyet një mbret (Hieron) Simonides, poetin a lashtësisë që shkroi nje elegji për 300 Spartanët e rënë në Thermofilae, nëse është më mirë të jesh i pasur apo i zgjuar. “I pasur,” përgjigjet poeti, “sepse të gjithë të zgjuarit janë në kopshtet e të pasurve.”
Merr klasën e profesorëve. Përse paguhen? sepse edukojnë brezin e ri. Si matet puna që ata kryejnë? E vështirë të thuhet për Shqipërinë, Por në perëndim atyreve u duhet të nxjerrin artikuj kërkimorë, nërmjet të cilëve mund të aplikojnë për fonde etj. etj. Po mësimin kur e kryejnë? Ia lënë në dorë doktorantëve apo asistentëve. Me një fjalë, nëse mendoni se vetëm në Shqipëri ka rënë niveli i edukimit, mendohuni përsëri. Për mos të dalë nga tema, klasa e profesoratit nuk prodhon asgjë dhe paguhet nga populli (taksat) për një servis që nuk ka asnjë vlerë. Nëse ata bëjnë ndonjë gjë me vlerë, të lutem të më lini të njohur. E thënë në gjuhën e ekonomistit: sa është përqindja e investimit që investitori, pra populli, merr mbrapsht? Për ta bërë të prekshme si ide: nëse ti si person jep 1000 euro borxh, apo investon në aksione, sa pret të marrësh mbrapsht në 5 vjet? 10 vjet?
Për ta përsëritur: ndryshimi vjen nga klasa ekonomike. Pse? Sepse kanë çfarë të humbin. Kur një sipërmarrës merr një vendim, ai/ajo mban dhe konsekuencat e vendimit. Në shoqërinë civile (që në Shqipëri nuk mund të them se ekziston) ky është definicioni i lirisë par excellence. Çdo ditë njeriu ndeshet me një realitet, natyrën që na rrethon dhe shoqërinë ku ndodhet. Ja ku është ndryshimi midis sipërmarrësit dhe profesorit: profesori shkon çdo ditë në punë në të njëjtin realitet. Në punë, flet më studentë; mbasi mbaron shkon në shpi. Gjithë jetën e ka shpenzuar brenda mureve të shkollës. Në çdo teme/problem që diskuton i duket sikur jeta, pra realiteti, është si shkolla.
Sipërmarrësi vepron e flet; veprimi dhe fjala janë të pandara. Duke u ndeshur me natyrën ai/ajo shndërron ekosistemin; duke u ndeshur me shoqërinë, ndryshon gjithashtu marrëdhëniet (megjithëse shumë ngadalë). Piktura është pak idealiste por e nevojshme për të kuptuar ndryshimin. Baballarët e kushtetutës Amerikane (Fathers of US Constitution) ishin pronarë plantacionesh përpara se të ishin politikanë. Kushtetuta e Shqipërisë u mor shabllon (iu dha me forcë) nga politikani, që vazhdon e bën sikur është i mëzitur. Politikani shqiptar kur ndërton incitucione, p.sh. mjekësinë, e bën çorape sepse nuk ka asnjë interes (share/stake) në mbarëvajtjen e saj. Ai shkon jashtë shtetit (apo i paguhet tek privati). Politikani amerikan nuk ikën jashtë shtetit, p.sh. në Shqipëri, për tu kuruar.
Për tu kthyer në temë: Shqipërisë i duhen njerëz sipërmarrës; jo studentë. Studentët në lëvizjet e fundit studentore i kërkuan qeverisë punë. Absurde? jo! Këto mësojnë në universitete e shoqëri – qeveria ta jep punën. Nuk e ndërton ti vetë. Qeveritari (edhe pse bën gjoja i mërzitur) kënaqet me këtë situatë. Roli i tij është parimor në shoqërinë civile Shqiptare. Roli i profesorit gjithashtu. Sipas profesoratit qeveria ka detyrime ndaj studentit – t’i gjej punë. Kjo është një tjetër piramidë Shqiptare – piramida e universitetit, që funksionon njëlloj si skema ponzi (piramidale e 1997).
No comments:
Post a Comment